Về bản chất, hòa giải (Conciliation, Reconciliation, Mediation) là quá trình các bên đàm phán với nhau về việc giải quyết tranh chấp với sự trợ giúp của một bên thứ ba (còn gọi là hòa giải viên).
Năm 2018, một loạt hiệp định FTA có hiệu lực, cạnh tranh càng trở nên gay gắt, nguy cơ phát sinh tranh chấp giữa các doanh nghiệp Việt Nam với nhau và giữa các doanh nghiệp Việt Nam với các doanh nghiệp nước ngoài tăng cao.
Ngày 24 tháng 02 năm 2017, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 22/2017/NĐ-CP về Hòa giải thương mại.
Đối với trọng tài, việc bảo mật thông tin được đặt ra giữa thành phần tham gia tố tụng với các thành phần bên ngoài tố tụng, theo đó, các bên tham gia giải quyết tranh chấp và Hội đồng trọng tài không được cung cấp thông tin cho bất kỳ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào khác, ngoài trừ trường hợp các bên thỏa thuận đồng ý tiết lộ thông tin hoặc phải cung cấp theo qui định pháp luật.
Những đặc điểm chính của thỏa thuận hòa giải
Có thể định nghĩa thỏa thuận hòa giải là văn bản mà tại đó các bên trong một quan hệ pháp lý, cho dù có hợp đồng hay ngoài hợp đồng, đồng ý giải quyết bằng hoà giải các tranh chấp đã xảy ra hoặc có thể xảy ra giữa họ, không phụ thuộc nó được đề cập trong một tài liệu mà hai bên ký kết hay được đưa ra trong trao đổi thư tín hoặc bất kỳ phương tiện trao đổi thông tin bằng văn bản nào có thể được công nhận là chứng cứ.
Việc giải quyết yêu cầu công nhận kết quả hòa giải thành ngoài tòa án trong lĩnh vực thương mại được quy định tại Chương XXXIII Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015 (BLTTDS 2015), từ Điều 416 đến Điều 419 của Bộ luật này. Thỏa thuận hòa giải thành được công nhận có hiệu lực thi như bản án của Tòa án (Khoản 9 Điều 419 BLTTDS 2015). Việc không công nhận kết quả hòa giải thành không làm ảnh hưởng đến nội dung và giá trị của thỏa thuận giải quyết tranh chấp và nó vẫn có hiệu lực bắt buộc thi hành như một hợp đồng (Khoản 6 Điều 419 BLTTDS 2015).
Hiện nay, xây dựng là một trong những lĩnh vực dễ phát sinh các tranh chấp trong quá trình ký kết, thực hiện hợp đồng xây dựng. Các tranh chấp có thể phát sinh giữa chủ đầu tư, nhà thầu, thi công và các bên khác. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến các tranh chấp này như vi phạm tiến độ thanh toán, không đảm bảo tiến độ thi công, chất lượng công trình, v.v. Nếu các bên trong tranh chấp không có cơ chế giải quyết nhanh chóng và hợp lý thì việc giải quyết tranh chấp sẽ kéo dài và gây thiệt hại lớn cho các bên.
Nguyễn Trung Nam
Luật sư sáng lập Công ty Luật EPLegal,
Trọng tài viên, Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC)
Phó Giám đốc, Trung tâm Hoà giải Việt Nam (VMC) thuộc VIAC
Nguyễn Mạnh Dũng
Giám đốc ADR Vietnam Chambers LLC,
Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam
(VIAC), Hòa giải viên Trung tâm Hòa giải Việt Nam (VMC)
Đặng Việt Anh
Giám đốc Công ty Luật ANHISA,
Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC),
Hòa giải viên Trung tâm Hòa giải Việt Nam (VMC) thuộc VIAC
Đỗ Trọng Hải
Luật sư điều hành - Công ty Luật TNHH Bizlink,
Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC),
Hòa giải viên Trung tâm Hòa giải Việt Nam (VMC)
Trương Thanh Đức
Giám đốc Công ty Luật TNHH ANVI,
Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC),
Hòa giải viên Trung tâm Hòa giải Việt Nam (VMC)
Đinh Ánh Tuyết
Trưởng Văn phòng luật sư IDVN,
Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC),
Hòa giải viên Trung tâm Hòa giải Việt Nam (VMC)
Tranh chấp thương mại có thể gây ra thiệt hại cho cả hai bên, làm giảm niềm tin của khách hàng và ảnh hưởng đến uy tín doanh nghiệp. Giải quyết tranh chấp thương mại là cần thiết để duy trì sự ổn định và phát triển trong môi trường kinh doanh. Để tăng cường hơn nữa hiệu quả của phương thức này trong bối cảnh mới, cần hoàn thiện pháp luật, đồng thời quy định rõ về hình thức giải quyết trực tuyến. Từ đó, bảo vệ quyền lợi hợp pháp, giảm thiểu chi phí và thời gian, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các mối quan hệ thương mại bền vững.
Dựa trên bài nghiên cứu “Rethinking Mediation and Arbitration in the Age of Artificial Intelligence: A Systematic Review” (2025), bài viết dưới đây giới thiệu tới bạn đọc bức tranh tổng quan về việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong các cơ chế giải quyết tranh chấp thay thế (ADR), với trọng tâm là hòa giải một phương thức đang ngày càng khẳng định vai trò trong thương mại và kinh doanh.
LS. Châu Việt Bắc hiện là Phó Tổng Thư ký Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) và Phó Giám đốc Trung tâm Hòa giải Việt Nam (VMC) thuộc VIAC. Với góc nhìn từ thực tiễn vận hành và hỗ trợ giải quyết tranh chấp bằng trọng tài và hòa giải, tác giả tập trung phân tích các chuẩn mực thủ tục và nguyên tắc nền tảng của ADR, trong đó có nghĩa vụ bảo mật thông tin. Bài viết “Tính bảo mật trong hòa giải thương mại” phản ánh cách tiếp cận hệ thống về phạm vi, cấp độ và giới hạn của bảo mật trong hòa giải theo pháp luật Việt Nam và một số thông lệ quốc tế.
